Συνταγματικό Δικαστήριο. Χρειάζεται? πρέπει να συσταθεί στην Ελλάδα?

Η πρόταση για σύσταση και ίδρυση Συνταγματικού Δικαστηρίου στην Ελλάδα δεν είναι νέα. Διαχρονικά έχει συζητηθεί και σχολιαστεί από πολλούς Νομικούς  και Συνταγματολόγους αλλά και την ίδια την Βουλή.

 στο Ελληνικό Σύνταγμα η δικαστική εξουσία  ρυθμίζεται ως εξής :

KEΦAΛAIO ΔEYTEPO - Oργάνωση και δικαιοδοσία των δικαστηρίων

 'Αρθρο 93: (Διακρίσεις των Δικαστήριων)

1. Tα δικαστήρια διακρίνονται σε διοικητικά, πολιτικά και ποινικά και οργανώνονται με ειδικούς νόμους.
2. Oι συνεδριάσεις κάθε δικαστηρίου είναι δημόσιες, εκτός αν το δικαστήριο κρίνει με απόφασή του ότι η δημοσιότητα πρόκειται να είναι επιβλαβής στα χρηστά ήθη ή ότι συντρέχουν ειδικοί λόγοι προστασίας της ιδιωτικής ή οικογενειακής ζωής των διαδίκων.
**3. Κάθε δικαστική απόφαση πρέπει να είναι ειδικά και εμπεριστατωμένα αιτιολογημένη και απαγγέλλεται σε δημόσια συνεδρίαση.
Νόμος ορίζει τις έννομες συνέπειες που επέρχονται και τις κυρώσεις που επιβάλλονται σε περίπτωση παραβίασης του προηγούμενου εδαφίου. Η γνώμη της μειοψηφίας δημοσιεύεται υποχρεωτικά. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την καταχώριση στα πρακτικά ενδεχόμενης μειοψηφίας, καθώς και τους όρους και τις προϋποθέσεις της δημοσιότητάς της.

4. Tα δικαστήρια υποχρεούνται να μην εφαρμόζουν νόμο που το περιεχόμενό του είναι αντίθετο προς το Σύνταγμα. 

Από το άρθρο 94 έως και 100Α γίνεται  η περιγραφή αυτών.

Τώρα στο 'Αρθρο 95: (Συμβούλιο της Επικρατείας) γίνεται η περιγραφή των αρμοδιοτήτων του :

1. Στην αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Eπικρατείας ανήκουν ιδίως:

α) Η μετά από αίτηση ακύρωση των εκτελεστών πράξεων των διοικητικών αρχών για υπέρβαση εξουσίας ή για παράβαση νόμου.

**β) Η μετά από αίτηση αναίρεση τελεσίδικων αποφάσεων των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, όπως νόμος ορίζει.

γ) H εκδίκαση των διοικητικών διαφορών ουσίας που υποβάλλονται σ' αυτό σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους.

δ) H επεξεργασία όλων των διαταγμάτων που έχουν κανονιστικό χαρακτήρα.

2. Kατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων του στοιχείου δ΄ της προηγούμενης παραγράφου δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 93 παράγραφοι 2 και 3.

**3. Κατηγορίες υποθέσεων της ακυρωτικής αρμοδιότητας του Συμβουλίου της Επικρατείας μπορεί να υπάγονται με νόμο, ανάλογα με τη φύση ή τη σπουδαιότητά τους, στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια. Το Συμβούλιο της Επικρατείας δικάζει σε δεύτερο βαθμό, όπως νόμος ορίζει.

4. Oι αρμοδιότητες του Συμβουλίου της Eπικρατείας ρυθμίζονται και ασκούνται όπως νόμος ειδικότερα ορίζει.

**5. Η διοίκηση έχει υποχρέωση να συμμορφώνεται προς τις δικαστικές αποφάσεις. Η παράβαση της υποχρέωσης αυτής γεννά ευθύνη για κάθε αρμόδιο όργανο, όπως νόμος ορίζει. Νόμος ορίζει τα αναγκαία μέτρα για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης της διοίκησης.

Δηλαδή ήδη το ΣτΕ έχει αρμοδιότητες που θα αφορούσαν το Συνταγματικό Δικαστήριο αν ήθελε προκύψει σύσταση και ίδρυση του στην Ελλάδα.

Επίσης στο σύνταγμα μας στο άρθρο  100: (Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο) περιγράφεται ακόμα ένα Δικαστήριο με αρμοδιότητες που θα είχε το συνταγματικό δικαστήριο :

1. Συνιστάται Aνώτατο Eιδικό Δικαστήριο στο οποίο υπάγονται:

α) H εκδίκαση ενστάσεων κατά το άρθρο 58.

β) O έλεγχος του κύρους και των αποτελεσμάτων δημοψηφίσματος που ενεργείται κατά το άρθρο 44 παράγραφος 2.

γ) H κρίση για τα ασυμβίβαστα ή την έκπτωση βουλευτή, κατά τα άρθρα 55 παράγραφος 2 και 57.

δ) H άρση των συγκρούσεων μεταξύ των δικαστηρίων και των διοικητικών αρχών ή μεταξύ του Συμβουλίου της Eπικρατείας και των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων αφενός και των αστικών και ποινικών δικαστηρίων αφετέρου ή, τέλος, μεταξύ του Eλεγκτικού Συνεδρίου και των λοιπών δικαστηρίων.

ε) H άρση της αμφισβήτησης για την ουσιαστική αντισυνταγματικότητα ή την έννοια διατάξεων τυπικού νόμου, αν εκδόθηκαν γι' αυτές αντίθετες αποφάσεις του Συμβουλίου της Eπικρατείας, του Aρείου Πάγου ή του Eλεγκτικού Συνεδρίου.

στ) H άρση της αμφισβήτησης για το χαρακτηρισμό κανόνων του διεθνούς δικαίου ως γενικά παραδεγμένων κατά την παράγραφο 1 του άρθρου 28.

2. Tο δικαστήριο της προηγούμενης παραγράφου συγκροτείται από τους Προέδρους του Συμβουλίου της Eπικρατείας, του Aρείου Πάγου και του Eλεγκτικού Συνεδρίου, από τέσσερις συμβούλους της Eπικρατείας και από τέσσερις αρεοπαγίτες, που ορίζονται ως μέλη με κλήρωση κάθε δύο χρόνια. Στο δικαστήριο αυτό προεδρεύει ο αρχαιότερος από τους Προέδρους του Συμβουλίου της Eπικρατείας ή του Aρείου Πάγου.

Στις περιπτώσεις δ΄ και ε΄ της προηγούμενης παραγράφου μετέχουν στη σύνθεση του δικαστηρίου και δύο τακτικοί καθηγητές νομικών μαθημάτων των νομικών σχολών των πανεπιστημίων της Xώρας, οι οποίοι ορίζονται με κλήρωση.

3. H οργάνωση και λειτουργία του δικαστηρίου, τα σχετικά με τον ορισμό, την αναπλήρωση και την επικουρία των μελών του, καθώς και τα σχετικά με τη διαδικασία σ' αυτό ορίζονται με ειδικό νόμο.

4. Oι αποφάσεις του δικαστηρίου είναι αμετάκλητες.

Διάταξη νόμου, που κηρύσσεται αντισυνταγματική, είναι ανίσχυρη από τη δημοσίευση της σχετικής απόφασης ή από το χρόνο που ορίζεται με την απόφαση.

**5. Όταν τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας ή του Αρείου Πάγου ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου κρίνει διάταξη τυπικού νόμου αντισυνταγματική παραπέμπει υποχρεωτικά το ζήτημα στην οικεία ολομέλεια, εκτός αν αυτό έχει κριθεί με προηγούμενη απόφαση της ολομέλειας ή του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου του άρθρου αυτού. Η ολομέλεια συγκροτείται σε δικαστικό σχηματισμό και αποφαίνεται οριστικά, όπως νόμος ορίζει. Η ρύθμιση αυτή εφαρμόζεται αναλόγως και κατά την επεξεργασία των κανονιστικών διαταγμάτων από το Συμβούλιο της Επικρατείας.

 Το ερώτημα λοιπόν είναι αν χρειάζεται η σύσταση-ίδρυση Συνταγματικού Δικαστηρίου στην Ελλάδα κατά την γνώμη μου είναι ΝΑΙ.
Αλλά ένα ΝΑΙ δεν φτάνει , χρειάζεται ανάλυση, επεξήγηση γιατί το θεωρώ ως επιτακτική ανάγκη να γίνει. Ας πω κάποιες σκέψεις μου και τονίζω είναι προσωπικές αναλύσεις γιατί λέω ΝΑΙ.

Η άποψη μου λοιπόν στηρίζεται στην Νομική σκέψη και ανάλυση που κάνω ως Δικηγόρος μελετώντας καθημερινά το δικαιικό σύστημα της χώρας μου.

Τις αρμοδιότητες του ΣτΕ και του ΑΕΔ όπως περιγράφονται στο Σύνταγμα μας και παρέθεσα παραπάνω αναλυτικά, αλλά και πως φτάνει στο ΑΕΔ μία υπόθεση σύγκρουσης μεταξύ ΣτΕ και ΑΠ αλλά και Eλεγκτικού Συνεδρίου.

Πιστεύω ότι με την σύσταση του Συνταγματικού Δικαστηρίου θα  επέλθει ο εξορθολογισμός και θεωρώ ότι θα μπει μια τάξη τόσο στη νομοπαραγωγική όσο και στη δικαιοδοτική λειτουργία.  Δεν πιστεύω ότι με το δικαστήριο αυτό θα γίνει η όποια υποταγή κρατικής εξουσίας στις επιταγές της συνταγματικής νομιμότητας. Ποτέ δεν μπήκα στην διαδικασία να σκεφτώ τον περιορισμό ή την υποταγή της Νομοθετικής-εκτελεστικής εξουσίας από ένα δικαστήριο.

Πολλοί θα πουν ότι ίσως να διακατέχομαι από συνταγματικό ιδεαλισμό ή ότι με την ίδρυση του θα έχουμε ένα δικαστήριο με εξουσίες που θα επισκιάζουν την Βουλή μας, δηλαδή το όργανο που εκλέγει ο λαός και τον εκπροσωπεί έμμεσα και ότι  αυτό θα έρχεται σε αντίθεση με ολόκληρο το Σύνταγμα μας.

Ο έλεγχος και οι αρμοδιότητες του Συνταγματικού δικαστηρίου πιστεύω ότι πρέπει να είναι η σύνθεση κάποιων από των  αρμοδιοτήτων του ΣτΕ και του ΑΕΔ, αλλά και η δυνατότητα της Βουλής να προσφεύγει άμεσα εάν ένα σχέδιο νόμου ή νόμος που ψηφίζεται είναι συνταγματικός.

Το συνταγματικό δικαστήριο  δεν πρέπει να έχει εξουσίες τρομακτικές και να συσταθεί ως ειδικής δικαιοδοσίας έξω από το ήδη δομημένο δικαστικό μας σύστημα.

Το ερώτημα και η ανασφάλεια ενός Νομικού για το αν η  συγκέντρωση του ελέγχου της συνταγματικότητας σε ένα μόνο δικαστήριο θα φέρει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα παραμένει. Εννοείται πως η δομή αλλά και οι εξουσίες που θα του δοθούν δημιουργούν επιφύλαξη, διότι αν οι νόμοι που προσβάλλονται ως αντισυνταγματικοί κριθούν όντως έτσι, τι εντύπωση θα δημιουργηθεί για όσους συμμετέχουν στις νομοπαρασκευαστικές επιτροπές ,  όσοι τους ψηφίζουν στην Βουλή αν έχουν ενημερωθεί από τους νομικούς τους συμβούλους κατά πόσον ένας νόμος είναι στα όρια αντισυνταγματικότητας.

Εγώ εμμένω όμως ότι πρέπει να συσταθεί , ναι πιστεύω ότι έτσι θα κατοχυρωθεί το κράτος δικαίου, πρέπει ένα δικαστήριο να δίνει δεσμευτικές ερμηνείες για το Σύνταγμα, πρέπει να δίνει συνεχώς προτάσεις για την ίδρυση της συνταγματικότητας των νόμων αλλά και για άλλες νομοθετικές πράξεις της  Βουλής.

Εξάλλου το αν κριθεί ένας νόμος αντισυνταγματικός αυτό δεν σημαίνει ότι καταργείται αυτόματα , αυτό είναι θέμα της Βουλής.

       Επειδή η κρίση του, ότι ένας νόμος είναι αντισυνταγματικός, καταλαμβάνει όλους τους πολίτες και όχι μεμονωμένα όπως σήμερα για όποιον προσφύγει στο Στε.

      Το Συνταγματικό Δικαστήριο θα πρέπει να είναι ανεξάρτητο από τη νομοθετική και την εκτελεστική εξουσία, από την δικαστική?  όχι, γιατί η σύνθεσή του πιστεύω πρέπει να είναι από τους κόλπους τη δικαιοσύνης. Τι εννοώ? 50% από το δικαστικό σώμα, 25% από Καθηγητές Νομικής και 25% από τον Δικηγορικό σώμα. 

      Η σύνθεση λοιπόν αυτή δεν αφήνει περιθώρια σκέψης ότι θα είναι ένα όργανο που θα δημιουργεί συγκρούσεις και υπέρβαση έναντι Εκτελεστικής και Νομοθετικής εξουσίας.

Στις εργασίες του το Συνταγματικό Δικαστήριο θα πρέπει να καθοδηγείται αποκλειστικά από τις διατάξεις του Συντάγματος και του νόμου όπως θα ορισθούν για την λειτουργία του,σύνθεση κλπ.

      Άρα λοιπόν το συνταγματικό δικαστήριο σε ένα σύστημα παρεμπίπτοντος ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων είναι αναγκαίο και επιβεβλημένο.

Να σημειώσω ότι δεν επιθυμώ την κατάργηση του άρθρου 93 παρ. 4 της ταυτόχρονης δυνατότητας άσκησης δικαστικού ελέγχου από κάθε δικαστή της συνταγματικότητας των νόμων.

     Είμαι της άποψης ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο ως θεσμός θα έχει την επιφόρτιση με έλεγχο νομοθετικών διαταγμάτων πριν ψηφιστούν  από την Βουλή με ερώτηση των ίδιων των Βουλευτών.

Θεωρώ δηλαδή ότι θα ενεργοποιείται  σε συγκεκριμένες περιπτώσεις που υπάρχει η αμφισβήτηση της συνταγματικότητας ως προληπτικός έλεγχος , οι προσφυγές θα κατατίθενται και από πολίτες αλλά μόνο αν δεν έχει ζητηθεί από την Βουλή ο έλεγχος συνταγματικότητας Νόμου ή πράξης, αντιλαμβάνομαι ως  δεδομένο ότι θα σταματήσει η διαδικασία που εκκρεμεί σε άλλα δικαστήρια έως ότου αποφανθεί το Συνταγματικό Δικαστήριο. Ναι ας  προκαλέσει καθυστερήσεις στην εκδίκαση των υποθέσεων, η έκβαση των οποίων θα εξαρτάται από την επίλυση του ζητήματος της συνταγματικότητας. 

      Η συνταγματικότητα αφορά τον πολίτη ,και το κράτος δικαίου δεν έχει να φοβάται από ένα συνταγματικό δικαστήριο, ούτε οι φυσικοί δικαστές. 

     Ναι η βεβαιότητα δικαίου θα ενδυναμωθεί, οι αποφάσεις του δεν θα είναι ατομικές αλλά θα κρίνουν και για το μέλλον ταυτόσημα ζητήματα. Ως εκ τούτου θα επιστρέφει ο πολίτης ώστε να εκδικαστεί η υπόθεση του στο αρμόδιο διοικητικό δικαστήριο. Μη μου πείτε εδώ ότι αυτό είναι καθυστέρηση, στρεψοδικία κλπ γιατί ήδη τα διοικητικά δικαστήρια εκδικάζουν μετά από πολλά χρόνια τις προσφυγές των πολιτών, ενώ αν είχαν ήδη μία βάση της αντισυνταγματικότητας ο έλεγχος αιτήσεως  προστασίας από τον πολίτη θα είχε πιο γρήγορη εκδίκαση.

    Η συνταγματικότητα θα κρίνεται με βάση το σύνταγμα άρα τι είναι αυτό που μας φοβίζει? αν βγει πχ το τέλος επιτηδεύματος αντισυνταγματικό? Θεωρεί κάποιος ότι οι δικαστές του Συνταγματικού δικαστηρίου θα βγάζουν αποφάσεις με ένα ναι ή όχι? χωρίς αιτιολογία? χωρίς νομική και συνταγματική σκέψη? ή τις περικοπές των συντάξεων? αυτά είναι τα ερωτήματα και οι φοβίες? ότι θα απομονώσουμε τους δικαστές των υπολοίπων δικαστηρίων? ότι χάνουν εξουσία? ότι θα υπάρχει έλεγχος αυτών? ότι η εκτελεστική εξουσία θα υποστεί έλεγχο για τους νόμους που θα ψηφίζει?

    Προφανώς και υπάρχει  αντίθετη άποψη από την δική μου.

    Προφανώς η όποια απόφαση πρέπει να ληφθεί μέσα από πολύ μελέτη και αρκετό χρόνο. Θα γίνει? δεν ξέρω στο μέλλον θα δείξει..........αν πάντως δεν χρειαζόμαστε Συνταγματικό Δικαστήριο γιατί το  Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταδικάζει την Ελλάδα?  

Ντερέκης Πέτρος 

Δικηγόρος Πατρών

17-11-2015